Polskie Ministerstwo Zdrowia zaproponowało przepisy, które zdelegalizowałyby wszystkie jednorazowe waporyzatory – w tym produkty beznikotynowe – w ramach szerokiej nowelizacji krajowych przepisów tytoniowych.
Projekt ustawy, UD213, ma na celu ograniczenie używania nikotyny przez młodzież oraz rozwiązanie problemów zdrowotnych i środowiskowych związanych z urządzeniami jednorazowego użytku. Propozycja ta stanowi jedną z najbardziej kompleksowych prób wyeliminowania urządzeń jednorazowych z rynku w Europie.
Jak donosi polski serwis Strefa Biznesu, rząd wprowadza ten środek w ramach szerszego zaostrzenia przepisów dotyczących nikotyny. Ministerstwo Zdrowia twierdzi, że zakaz ma na celu ochronę młodych ludzi przed uzależnieniem, jednocześnie zmniejszając wpływ na środowisko produktów, które są trudne do recyklingu i często wyrzucane w niewłaściwy sposób.
Ministerstwo zdrowia przedstawia zagrożenia
Ministerstwo zwróciło uwagę na kilka czynników ryzyka związanych z jednorazowymi waporyzatorami, zauważając, że mają one dużą atrakcyjność marketingową, są gotowe do użycia i silnie uzależniające, mogą zawierać substancje toksyczne i immunosupresyjne oraz stanowią poważne wyzwanie w zakresie recyklingu ze względu na plastikowe obudowy i baterie litowo-jonowe.
Zgodnie z projektem ustawy, woreczki z nikotyną, gumy, spraye i napoje również podlegałyby bardziej rygorystycznej kontroli farmaceutycznej. Polskie Biuro ds. Substancji Chemicznych zyskałoby nowe uprawnienia do zlecania badań składu e-liquidów, sygnalizując rozszerzenie nadzoru poza rynek vape.
Społeczność medyczna popiera działania, ale wzywa do równowagi
Wielu klinicystów popiera zakaz używania jednorazowych vape’ów, jednocześnie ostrzegając decydentów, aby nie utrudniali dorosłym dostępu do bezpieczniejszych alternatyw. W liście do ministra zdrowia Macieja Bereka pulmonolog dr Katarzyna Kołcz napisała, że produkty jednorazowego użytku stanowią poważne zagrożenie dla młodych ludzi. Powiedziała: „Produkty te mają wyjątkowo wysoki potencjał inicjowania uzależnienia od nikotyny wśród młodych ludzi – szczególnie ze względu na ich atrakcyjny wygląd, kolorowe opakowania i agresywny marketing”.
Farmaceuci również wzięli udział w dyskusji, argumentując, że saszetki z nikotyną powinny pozostać dostępne dla dorosłych. W liście podpisanym przez dr Dawida Panka napisali: „Chociaż produkty te nie są wyrobami medycznymi, ich profile farmakologiczne i toksykologiczne przypominają nikotynowe terapie zastępcze (NRT). Nie obejmują one układu oddechowego, a zatem stanowią mniejsze zagrożenie dla zdrowia”.
Grupy zawodowe z obu sektorów twierdzą, że całkowity zakaz musi być połączony ze spójnymi ramami redukcji szkód. Ich propozycje obejmują utrzymanie dostępu dorosłych do bezdymnych alternatyw nikotynowych, egzekwowanie ścisłych zasad dotyczących składu i etykietowania, dopuszczanie ograniczonych smaków, takich jak mięta, w celu wspierania rzucania palenia oraz stworzenie krajowej strategii antynikotynowej wzorowanej na Szwecji i Nowej Zelandii, gdzie regulowane produkty o niższym ryzyku przyczyniły się do spadku liczby palaczy.
Wezwanie do otwartej debaty na temat polityki nikotynowej
Debata publiczna nad projektem ustawy przybrała na sile. Stowarzyszenie Jump 93 wystosowało list otwarty do prezesa Karola Nawrockiego, wzywając do otwartych konsultacji i oskarżając Ministerstwo Zdrowia o omijanie próśb o przejrzystą, opartą na dowodach dyskusję.
Organizacja ostrzegła, że utożsamianie tradycyjnych papierosów z alternatywnymi produktami nikotynowymi jest sprzeczne z wynikami badań naukowych i międzynarodową praktyką. Prezes Jacek Charmast powiedział: „Konwencjonalne papierosy powodują największe szkody. Przejście na mniej szkodliwe produkty nikotynowe stanowi podstawę polityki antynikotynowej w krajach takich jak Szwecja, Nowa Zelandia i Wielka Brytania”.
Jump 93 argumentuje, że wykluczenie zwolenników redukcji szkód z debaty grozi stygmatyzacją perspektyw naukowych i osłabieniem wysiłków na rzecz ochrony zarówno młodzieży, jak i dorosłych poszukujących bezpieczniejszych alternatyw.
